Dane epidemiologiczne
Rak nerki, obok nowotworu gruczołu krokowego i pęcherza moczowego, zalicza się do grupy nowotworów urologicznych szczególnie niebezpiecznych u mężczyzn powyżej 45. roku życia. Według danych epidemiologicznych choroby nowotworowe z tej grupy stanowią jedną trzecią wszystkich nowotworów diagnozowanych w populacji mężczyzn na świecie. Według danych z 2009 roku w Polsce na nowotwory układu moczowo-płciowego zachorowało ponad 16 000 mężczyzn. Prawie jedna piąta tych zachorowań wystąpiła w grupie wiekowej powyżej 45. roku życia. W tym samym roku zmarło 8 000 polskich mężczyzn na tle chorób nowotworowych wyżej wymienionego układu. Większość z nich była w wieku produkcyjnym.
Jak wskazują statystyki, nowotwory złośliwe nerki stanowią około 2-3% wszystkich nowotworów występujących u osób dorosłych. Wśród najczęstszych nowotworów, na które zapadają mężczyźni, raki nerki zajmuje siódme miejsce. Każdego roku na świecie na choroby te zapada około 209 000 osób, a umiera z tego powodu 102 000 osób, co stanowi bez mała połowę nowych zachorowań. Według ostatnich danych epidemiologicznych z 2008 roku w Europie, w których uwzględniono informacje z 27 krajów Unii Europejskiej, w populacji mężczyzn zarejestrowano około 45 000 nowych przypadków i 19 700 zgonów z powodu tego nowotworu. Polska, na tle Europy, wykazuje średni wskaźnik zachorowalności na ten nowotwór, mimo to wyniki nie są optymistyczne. Na sam nowotwór nerki w tym samym roku zachorowało 2 320 mężczyzn, a zmarło z tego powodu 1 530 osób. Wskaźnik zachorowalności na ten nowotwór wskazuje wzrost u mężczyzn, którzy przekroczyli 45. rok życia i rośnie w kolejnych grupach wiekowych.
Czynniki ryzyka zachorowania
Do najważniejszych czynników ryzyka zachorowania na raka nerki należą:
- palenie tytoniu
- otyłość
- wysokie spoczynkowe ciśnienie tętnicze krwi
- czynnik dietetyczny, w tym spożywanie dużej ilości białka pochodzenia zwierzęcego.
Wiele badań potwierdza także wysokie prawdopodobieństwo powiązania zachorowalności na raka nerki z uwarunkowaniami zawodowymi. Wyższą liczbę zachorowań na ten rodzaj nowotworu odnotowuje się wśród osób zatrudnionych w przetwórstwie przemysłowym.
Przebieg kliniczny we wczesnej fazie choroby jest bezobjawowy, co zmniejsza szanse na wykrycie nowotworu w tym okresie. Ponad połowę rozpoznań guzów nerki stawia się podczas przypadkowych badań, wykonywanych ze względu na różnego rodzaju niespecyficzne dolegliwości i objawy. Niepokojące są informacje, że u 1/3 chorych nowotwór wykrywany jest na etapie, w którym stwierdza się już przerzuty odległe. Klasycznymi objawami raka nerki są bóle okolicy lędźwiowej, krwiomocz, wyczuwalna masa guzowa w miejscu, gdzie fizjologicznie położona jest nerka. U 30 % chorych występują objawy pozanerkowe, m.in. niedokrwistość czy nadpłytkowość.
Ponieważ początkowa faza nowotworu raka nerki przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo (klasyczne objawy występują tylko u 6-10 % chorych) oraz ze względu na związany z tym faktem problem wczesnej diagnostyki, w chorobie tej niezwykle ważna jest prewencja pierwotna, czyli unikanie czynników ryzyka.
Profilaktyka
Najbardziej skutecznymi działaniami profilaktycznymi w przypadku raka nerki są:
- unikanie palenia tytoniu
- zdrowa dieta
- utrzymywanie odpowiedniej masy ciała
- regularna kontrola ciśnienia tętniczego
- ograniczenie narażenia na toksyny w miejscu pracy
Ze względu na wysoki wskaźnik zachorowalności na nowotwory układu moczowo-płciowego i niski stan wiedzy odnośnie profilaktyki tych nowotworów Ministerstwo Zdrowia i Centrum Onkologii ? Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie rozpoczęło kampanię edukacyjno-medialną skierowaną do społeczeństwa, a w szczególności do mężczyzn powyżej 45. roku życia. Kampania ma na celu zwiększenie stanu wiedzy oraz podniesienie świadomości znaczenia profilaktyki w obrębie układu moczowo-płciowego. Wdrożenie programu profilaktycznego ukierunkowane jest w szczególności na pracowników wykonujących zawody o podwyższonym stopniu ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe układu moczowo-płciowego. Kampania M45+ to pierwszy tego typu projekt skierowany do mężczyzn mający na celu podniesienie świadomości ryzyka zachorowania na nowotwory układu moczowo-płciowego, a w efekcie prowadzący do ograniczenia zachorowalności i umieralności z powodu tych nowotworów.
Konsultacji merytorycznej udzielili eksperci kampanii ?Bądź mężczyzną. Chroń zdrowie!?.
